Przerywane leczenie hipoksyczne – Co to jest?

Intermittentne/Interval Hypoxic Training lub Intermittentne/Interval Hypoxic Treatment (IHT) – czyli przerywane/interwałowe leczenie hipoksyczne, to powszechnie stosowana nazwa metody leczenia, w której głównym czynnikiem terapeutycznym jest interwałowe narażenie na hipoksję.

Sesja IHT składa się z kilkuminutowego (po 3-10 min) oddychania powietrzem hipoksycznym (niskotlenowym), na przemian z podobnymi odstępami czasu oddychania powietrzem otoczenia (normoksja) lub hiperoksycznym (tryb hipoksja-hiperoxia – IHHT).

Zabieg może być powtarzany kilka razy dziennie w sesjach o zmiennej długości, w zależności od zalecenia lekarza lub protokołu producenta (Navarrete-Opaz i in., 2014). Standardowa praktyka polega na tym, aby pacjent pozostawał nieruchomy podczas oddychania hipoksycznym powietrzem przez maskę ręczną. Terapia prowadzona jest za pomocą hipoksykatora w ciągu dnia, co pozwala na monitorowanie dawkowania. https://en.wikipedia.org/wiki/Intermittent_hypoxic_training

W przeciwieństwie do wspinaczki na górę, gdzie organizm przystosowuje się do stopniowo obniżającego się poziomu tlenu, IHT pozbawia organizm tlenu w krótkich, ostrych wybuchach. Podczas leczenia poziom nasycenia tlenem we krwi, tętno i ciśnienie krwi są ściśle monitorowane. Dzięki temu poziom tlenu może być bezpiecznie obniżony.

Główną ideą metody leczenia niedotlenieniem interwałowym jest wielokrotne obniżanie poziomu tlenu we krwi do indywidualnego poziomu adaptacji, przeplatane interwałami rekonwalescencyjnymi.

Obniżenie poziomu tlenu stymuluje aktywność białek ochronnych (np. enzymów antyoksydacyjnych, białek szoku cieplnego, białek deregulacyjnych, enzymów naprawczych, czynników wzrostu, peroksydoksyn itp. poprzez rozpoczęcie kaskady reakcji prowadzących do adaptacji hipoksji i powstawania nowych mechanizmów obronnych, które wywołują pozytywne zmiany fizjologiczne i wyniki w praktyce klinicznej [Bernardi i in.].

Kiedy przerywane lecznie hipoksyczne może być przydatne?

Potencjał terapeutyczny ścieżki sygnalizacyjnej HIF: „kwestia dawki”

Tylko kontrolowane i dozowane narażenie na niedotlenienie normobaryczne może być stosowane jako metoda terapeutyczna.

Skuteczność IH zależy od pięciu kluczowych zmiennych (Törpel i in. 2019):

  • intensywności niedotlenienia
  • czas trwania niedotlenienia
  • liczba cykli
  • wzór prezentacji IH (np. kolejne dni vs. dni zmienne)
  • łączny czas trwania

Alexander Törpel i in. (European Journal of Applied Physiology, 2019):
“O ile zewnętrzne natężenie niedotlenienia określa rodzaj warunków środowiskowych (np. frakcja wdychanego tlenu: FiO2), o tyle wewnętrzne natężenie niedotlenienia charakteryzuje się ilością tlenu w organizmie (np. nasycenie krwi tlenem): SpO2, mierzone pulsoksymetrem). Tutaj intensywność wewnętrznego niedotlenienia zależy między innymi od intensywności niedotlenienia zewnętrznego, niektórych procesów fizjologicznych (np. zdolności dyfuzji płuc), wrażliwości chemoreceptorów (García-Río i in. 2007) oraz reakcji kompensacyjnej organizmu (np. układu krążeniowo-oddechowego; Bärtsch i Gibbs 2007). W odniesieniu do tych trzech ostatnich czynników można określić różnice międzyosobowe i zmiany charakterystyczne dla danego wieku (García-Río i in. 2007; Lhuissier i in. 2012; Stam i in. 1994). W związku z tym istnieją różnice indywidualnie dotyczące wewnętrznego natężenia niedotlenienia podczas podawania zewnętrzne małych dawek tlenu, które mogą skutkować innym nasileniem bodźca niedotlenienia dla organizmu (zmiany do 10% lub więcej SpO2, zob. Chacaroun i in. 2017; Burtscher i in. 2004; Harshman i in. 2015).

80% SpO2 odpowiada średniemu wewnętrznemu natężeniu niedotlenienia podczas zewnętrznego niedotlenienia z FiO2 o 17-10% (patrz Burtscher i in. 2004; Chacaroun i in. 2017).

Skromne niedotlenienie (10-16% wdychanego O2) i niskie liczby cykli (3-15 cykli dziennie) najczęściej prowadzą do korzystnych efektów bez rozwoju zmian patologicznych, podczas gdy poważne niedotlenienie (2-8% wdychanego O2) i więcej cykli niedotlenienia dziennie (48-2400 cykli dziennie) powodują stopniowo większe szkody. Zgromadzone dowody sugerują, że „mała dawka” IH (skromna hipoksja, niewiele cykli) może być prostym, bezpiecznym i skutecznym leczeniem o znacznym potencjale terapeutycznym w przypadku wielu zaburzeń klinicznych. (A. Navarrete-Opazo i G. S. Mitchell, Department of Comparative Biosciences, University of Wisconsin-Madison, Madison, Wisconsin, 2014).

Kilka faktów na temat szkolenia z zakresu hipoksji
  • Metoda Hypoxia Therapy jest bardzo naturalna, ponieważ wykorzystuje unikalne genetycznie zainstalowane zjawiska w organizmie człowieka: organizm szybko kompensuje zakłócenia na wszystkich poziomach spowodowane spadkiem poboru tlenu, dostosowując się do nowego środowiska. Tzw. „super-rekuperacja” następuje po całkowitym przywróceniu zakłóconej funkcji, dzięki czemu poprawia się odporność organizmu na konkretny czynnik.
  • Prenatalna ewolucja organizmu odbywa się w środowisku o niskim PO2, podobnym do wysokości 5-6000 m n.p.m. (asl). Ponadto, wartości PO2 w tkankach łonowych i płodowych zmieniają się cyklicznie.
  • Zdolność płodu do superodkrycia w odpowiedzi na obniżone PO2 jest aspektem specyficznego „treningu” płodu i tworzy jego zdolność do opierania się czynnikom zewnętrznym po porodzie.
  • Terapia Hipoksji Interwałowek jest wygodnym sposobem na dostrojenie systemu transportu tlenu i zwiększenie mocy procesu oksydacyjnego. Wiąże się to z faktem, że tlen w układzie transportującym, w tym w układzie oddechowym, sercowo-naczyniowym, krwi, wielowarstwowych regulatorach i komórkowym układzie oddechowym dominuje pod względem odpowiedzialności za zmiany adaptacyjne.
  • Efekty te są realizowane również podczas ciągłych, intensywnych ćwiczeń fizycznych o charakterze aerobowym, trwających dłużej niż 30 minut. Trening hipoksyczny jest łatwy do przeprowadzenia, co wraz z brakiem ograniczeń jest kolejną korzyścią dla pacjentów, szczególnie tych z nadwagą lub z problemami metabolicznym.
  • Społeczności górskie zazwyczaj cieszą się 15-20 lat dłuższą żywotnością. Średnia długość życia mieszkańców doliny Hunz, w górach Karakorum, na wysokości 2500 m n.p.m., wynosi 120 lat.